Zonder verbinding geen verandering

Ik ben vrijwilliger bij een grote vrijwilligersorganisatie in Nederland. Ook deze organisatie ervaart dat het uitdagend is vrijwilligers te vinden en te behouden. In hun nieuwe meerjarenbeleidsplan wordt richting gegeven aan hoe deze uitdaging aangevlogen zal worden. Voor de toelichting op het plan is een webinar georganiseerd en volgt een roadshow. Niets mis mee, en voor velen een herkenbaar proces. Een van de beleidsvoornemens voor de toekomst gaat over de structuur van de organisatie (afdelingen en functies) en gaat zeer velen raken.

Ik begrijp de noodzaak van de voorgestelde verandering, maar in de communicatie daarover gaat naar mijn mening een en ander niet optimaal. Ik leg mijn punt uit. Mensen herkennen zich niet in de voorgestelde oplossing met als gevolg veel gemor, ontevredenheid en weerstand. Het zijn mensen die het werk op een vrijwillige en onbetaalde basis uitvoeren. Zij ontlenen daaraan zingeving door persoonlijke zaken als waardering, zichtbaarheid, status, autonomie enz..
Zaken die in ieders leven belangrijk zijn.

Wanneer grote veranderingen worden aangekondigd, kan dat onzekerheden geven die voor de een meer impact hebben dan voor de ander. De uitwerking hiervan is voor ieders eigen waarden anders. Soms vergroot de verandering zelfs jouw waarden en dan haak je ook meteen aan. Aan deze persoonlijke kant van de verandering wordt nagenoeg geen aandacht besteed. En precies dat is wat ik wat ik in veel situaties in mijn werk ook mis.
We praten momenteel in de zorg over ‘infarcten’, ‘onbetaalbaarheid’ en ‘verschraling van de zorg’. Dit onderbouwen we met grafieken en rapporten om vooral de urgentie te onderstrepen. Deze manier van communiceren sluit niet aan bij wat mensen in de zorg nodig hebben. Ons brein heeft de focus nodig om zich op ontwikkeling en verandering te kunnen richten. In ons brein staan de seinen snel op rood wanneer we onzekerheden ervaren. Onzekerheden zijn immers risico’s en op risico’s moet je reageren. Dit gebeurt in een split second, zonder dat we erover nadenken, in ons onderbewuste dus.

Ik mag dagelijks met mensen werken die met hart en ziel – in welke rol dan ook – voor andere mensen zorgen. Ik ervaar de bereidheid van deze mensen open te staan voor nieuwe oplossingen. Oplossingen die het werk in de zorg anders zullen maken, zolang we hen vanuit veiligheid, liefde en erkenning voor hun situatie meenemen en open staan voor hun vragen en zorgen. Voor de een is een verandering complexer dan voor de ander. En voor je het weet krijgen zij het etiket weerstand opgeplakt. Terwijl we volgens mij eigenlijk een verbindingsprobleem hebben.

Kunnen we veilige settingen creëren? Durven we in deze settingen het gesprek aan te gaan over hoe mensen zich persoonlijk verhouden tot de verandering waar zij mee geconfronteerd worden?
Dit vraagt om de juiste taal, durven (mee) te voelen en het lef die gevoelens zelf ook toe te laten. Ik noem het leiderschap.
Precies op dat punt ervaar je als leider zelf of je oprecht met de goede zaak bezig bent. Ben je ‘het goede’ aan het doen, of voer je een eigen- cq. organisatiebelang door?

Je mag ook persoonlijke leiderschap van de betrokkenen vragen. Je kunt, door je bewust te worden van je emoties ook daarop reflecteren. Hoe jij je verhoudt tot een gevraagde verandering heeft onder andere te maken met jouw persoonlijke proces of situatie. Je kan je afvragen of het gevoel dat jij ervaart bij de voorgestelde verandering wel terecht is. Wat ligt aan jouw gevoel ten grondslag? Kun je deze emoties ook bespreekbaar maken, zodat je hulp kunt aanvaarden? Want dan kan ook jij de verbinding weer aangaan. Jij hebt namelijk ook een verantwoordelijkheid verbinding te maken, net als de organisatie waar je aan verbonden bent.

Wat nodig is om die verbinding te vinden is maatwerk. Dit verschilt per onderwerp en per persoon. De een heeft aan een half woord genoeg, een ander heeft meer steun nodig. Neem daar de tijd voor.
Deze oprechtheid, betrokkenheid en zelfreflectie vertalen naar daden noem ik liefde. Willen we veranderingen doorvoeren en daarbij de wijsheid van iedereen honoreren, zullen we die liefde moeten vinden. Grote uitdagingen in de zorg vragen om grote oplossingen. Denk aan het substantieel vergroten van naastenparticipatie of adoptie van nieuwe technologie. Verbinding maken is ook hier het sleutelwoord.

Inbedding in een nieuw meerjarenbeleidsplan is zeker behulpzaam, maar doorgaans niet wat mensen in hun hart raakt.

Doe ik het altijd goed? Nee, helaas niet. Maar ik wil wel elke dag blijven leren.

Ik wens jullie en mij veel liefde.